Θα πάρω μια ανηφοριά
Ευαγόρας Παλληκαρίδης 
 

Θα πάρω μιαν ανηφοριά,
Θα πάρω μονοπάτια,
να βρω τα σκαλοπάτια,
που παν στη Λευτεριά.

Θ' αφήσω αδέλφια συγγενείς,
την μάνα, τον πατέρα,
μεσ' τα λαγκάδια πέρα,
και στις βουνοπλαγιές.

Ψάχνοντας για τη λευτεριά,
θα 'χω παρέα μόνη,
κατάλευκο το χιόνι,
βουνά και ρεματιές,

Τώρα κι αν είναι χειμωνιά,
θα 'ρθει το καλοκαίρι,
τη λευτεριά να φέρει,
σε πόλεις και χωριά,

Θα πάρω μιαν ανηφοριά,
θα πάρω μονοπάτια,
να βρω τα σκαλοπάτια,
που παν' στη Λευτεριά,

Τα σκαλοπάτια θ' ανεβώ,
θα μπω σ' ένα παλάτι,
το ξέρω θα 'ν' απάτη,
δεν θά 'ναι αληθινό,

Μες το παλάτι θα γυρνώ,
ώσπου να βρω το θρόνο,
βασίλισσα μια μόνο,
να κάθεται σ' αυτόν,

Κόρη πανώρια θα της πω ,
άνοιξε τα φτερά σου,
και πάρε με κοντά σου,
μονάχα αυτό ζητώ,

Γεια σας παλιοί συμμαθηταί!
Τα τελευταία λόγια τα γράφω σήμερα για σας.
Κι όποιος θελήσει για να βρει έναν χαμένο αδελφό,
έναν παλιό του φίλο,

Ας πάρη μιαν ανηφοριά,
ας πάρη μονοπάτια,
να βρή τα σκαλοπάτια,
που παν στη Λευτεριά.

5 Δεκεμβρίου 1955

ΔEN ΞEXNΩ!!! … Του Βαγορή !
 

Συγκλονισμένος από τον απαγχονισμό του Ευαγόρα Παλληκαρίδη την 14η Μαρτίου 1957, ο Φώτης Βαρέλης, ποιητής και φιλόλογος από την Ρόδο, έγραψε το 1957 το παραπάνω ποίημα για τον έφηβο Ήρωα.
Μέσα στην ταπεινότητά του άφησε το ποίημα να γίνει θρύλος, χωρίς το όνομά του. Αποδόθηκε πολλές φορές σε άγνωστο ποιητή και άλλες αναφέρθηκε ως δημοτικό της εποχής. Προκαλεί, όσο κανένα άλλο ποίημα, περίσσια συγκίνηση σε κάθε αγνή ελληνική ψυχή για τη θυσία του έφηβου Ήρωα…

Εψές πουρνό μεσάνυχτα στης φυλακής τη μάντρα
μες στης κρεμάλας τη θηλιά σπαρτάραγε ο Βαγόρας.
Σπαρτάρησε, ξεψύχησε, δεν τ’ άκουσε κανένας.
Η μάνα του ήταν μακριά, ο κύρης του δεμένος,
οι νιοι συμμαθητάδες του μαύρ᾿ όνειρο δεν είδαν,
η νια που τον ορμήνευε δεν άκ᾿σε νυχτοπούλι.
Εψές πουρνό μεσάνυχτα θάψαν τον Ευαγόρα.
Σήμερα Σάββατο ταχιά όλη η ζωή σαν πρώτα.
Ετούτος πάει στο μαγαζί, εκείνος πάει στον κάμπο,
ψηλώνει ο χτίστης εκκλησιά, πανί απλώνει ο ναύτης,
και στο σκολειόν ο μαθητής συλλογισμένος πάει,
χτυπά κουδούνι, μπαίνουνε στην τάξη του ο καθένας.
Μπαίνει κι η πρώτη η άταχτη, κι η τρίτη που διαβάζει,
μπαίνει κι η πέμπτη αμίλητη, η τάξη του Ευαγόρα.
-Παρόντες όλοι; -Κύριε, ο Ευαγόρας λείπει.
-Παρόντες! λέει ο δάσκαλος και με φωνή που τρέμει:
-Σήκω Ευαγόρα να μας πεις Ελληνική Ιστορία!
Ο δίπλα, ο πίσω, ο μπροστά, βουβοί και δακρυσμένοι,
αναρωτιούνται στην αρχή, ώσπου η σιωπή τους κάμνει
να πέσουν σ’ αναφιλητά, ετούτοι κι όλη η τάξη.
-Παλληκαρίδη, άριστα! Βαγόρα, πάντα πρώτος!
Στους πρώτους πρώτος, Άγγελε πατρίδας δοξασμένης.
Συ μέχρι χτες της μάνας σου ελπίδα κι αποκούμπι,
και του σχολειού μας σήμερα Δευτέρα Παρουσία!
Τα ‘πε κι απλώθηκε σιωπή πα’ στα κλαμένα νιάτα,
που μπρούμυτα γεμίζανε της τάξης τα θρανία,
έξω από κείνο τ’ αδειανό, παντοτινά γεμάτο!…….

Ο Γεώργιος Γρίβας, γνωστός και με το ψευδώνυμο Διγενής, ήταν αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού και αμφιλεγόμενη προσωπικότητα της ιστορίας της Κύπρου. Οργάνωσε και ηγήθηκε του αγώνα των Κυπρίων για Ένωση με την Ελλάδα, Γεννήθηκε στη Χρυσαλινιώτισσα, στη Λευκωσία της Κύπρου, στις 5 Ιουλίου 1897 και μεγάλωσε στο χωριό Τρίκωμο της επαρχίας Αμμοχώστου. Αφού τελείωσε το σχολείο του Τρικώμου, πήγε στη Λευκωσία όπου φοίτησε στο Παγκύπριο Γυμνάσιο (1909-1915), διαμένοντας στην οικία της γιαγιάς του. Το 1916 μπήκε στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων από την οποία αποφοίτησε το 1919 με το βαθμό του ανθυπολοχαγού Πεζικού. Συμμετείχε στη Μικρασιατική εκστρατεία όπου πολέμησε γενναία. Για τη δράση του παρασημοφορήθηκε και προάχθηκε σε υπολοχαγό. Αργότερα, επιλέχθηκε να φοιτήσει στη Γαλλική Ακαδημία Πολέμου. Το 1925 προάχθηκε σε λοχαγό και το 1935 σε ταγματάρχη. Με την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου μετατέθηκε στη διεύθυνση επιχειρήσεων του Γενικού Επιτελείου Στρατού. Κατά την Ιταλική εισβολή εναντίον της Ελλάδας ο Γρίβας μετατέθηκε στο αλβανικό μέτωπο, ύστερα από διαρκή του αιτήματα, όπου και υπηρέτησε ως επιτελάρχης της ΙΙ Μεραρχίας. Κατά την διάρκεια της γερμανικής κατοχής ίδρυσε στην Αθήνα την Οργάνωση Χ. Το 1946 παραιτήθηκε από την ενεργό υπηρεσία με το βαθμό του αντισυνταγματάρχη.   

Μετά την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1960 ο Γρίβας συνέχισε να αποτελεί ουσιαστικό παράγοντα των εξελίξεων. Αναχώρησε για την Ελλάδα, όπου έγινε δεκτός με μεγάλες τιμές και του απονεμήθηκε ο βαθμός του στρατηγού εν αποστρατεία. Τον Ιούνιο του 1964 τον ξαναέστειλε η κυβέρνηση Παπανδρέου επικεφαλής 5.000 στρατιωτών και ανέλαβε την αρχηγία των ελληνικών στρατιωτικών δυνάμεων και στη συνέχεια και της Εθνικής Φρουράς με τη συναίνεση του Μακάριου. Το Νοέμβριο του 1967 ελληνοκυπριακές δυνάμεις υπό τις διαταγές του Γρίβα επιτέθηκαν στους Τουρκοκυπρίους στις περιοχές Άγιος Θεόδωρος και Κοφίνου δυτικά της Λάρνακας, ύστερα από εντάσεις και προκλήσεις μεταξύ των δύο πλευρών, με αποτέλεσμα τον θάνατο 22 Τουρκοκυπρίων και ενός Ελληνοκύπριου. Η Τουρκία απείλησε να εισβάλει στο νησί και η εισβολή απετράπη μόνο με ανταλλάγματα την απόσυρση της ελληνικής μεραρχίας από την Κύπρο και την ανάκληση του Γρίβα στην Ελλάδα. Το καλοκαίρι του 1971, όταν οι σχέσεις του Μακαρίου με τη δικτατορία των Συνταγματαρχών είχαν ενταθεί, επέστρεψε κρυφά στην Κύπρο και ίδρυσε την ΕΟΚΑ Β', η οποία στελεχώθηκε κυρίως από πρώην άνδρες της ΕΟΚΑ και νέους που πίστεψαν ότι με τη δυναμική δράση θα πειθόταν ή θα εξαναγκαζόταν ο Μακάριος να ακολουθήσει τη γραμμή της Ένωσης. Πέθανε από καρδιακή προσβολή στο κρυσφήγετο του στη Λεμεσό στις 27 Ιανουαρίου 1974