TO ΠΑΣΧΑ ΣΤΗΝ ΜΕΓΑΛΟΝΗΣΟ
Ήθη και Έθιμα για το Πάσχα στην Κύπρο
Ανάσταση...,μέρα σημαδιακή για τη Χριστιανoσύνη και τον Ελληνισμό. «Μέρα λαμπρή, μέρα γιορτή, μέρα λουλλουδιασμένη»... μέρα λουσμένη στό φώς και την άνοιξη, μια μέρα χαράς και ελπίδας.
Το νόημα της Ανάστασης συνδέθηκε στενά με την Ανάσταση του Ελληνισμού αλλά και με την Ανάσταση της Φύσης.
Κι εμείς σήμερα στη Κύπρο,προσμένουμε την ώρα που οι καμπάνες θα κτυπήσουν χαρμόσυνα φέρνοντας το μύνημα της Ανάστασης της μικρής μας πατρίδας.
Προσμένουμε την ώρα που οι καμπάνες στα κατεχόμενα χωριά μας θα κτυπήσουν χαρμόσυνα για να γεμίσουν οι εκκλησιές με κόσμο,να σμίξει το χαμόγελο της Ανάστασης με τις μυρωδιές των λουλουδιών, με την ευωδιά της φύσης και με τα παιδικά ξεφωνητά.
Το Πάσχα ήταν η μεγάλη γιορτή των Εβραίων που είχε καθιερωθεί σ ανάμνηση της εξόδου τους απο την Αίγυπτο και ιδιαίτερα της διάβασης τους από την Ερυθρά Θάλασσα.Η λέξη Πάσχα αποτελεί Ελληνική απόδοση της Εβραϊκής λέξης pasah που σημαίνει διάβαση . Κι αυτή αποτελεί μεταφορά στην Εβραϊκή θρησκεία παλιάς σχετικής γιορτής των Αιγυπτίων που λεγόταν pisah(=διάβαση) και σχετιζόταν με τη διάβαση του Ηλίου από τον Ισημερινό.Σε μάς τους Χριστιανούς το Πάσχα σχετίστηκε με την Ανάσταση του Χριστού και σαν τέτοιο το γιορτάζουμε.
Πάσχα λοιπόν η Εβραϊκή αλλά και εκκλησιαστική λέξη που έχει εισαχθεί στη δική μας παράδοση. « Πάσχα των Ελλήνων» «πάσχα των πιστών» « Πάσχα Μέγα» «Πάσχα Πανσεβάσμιο.» Λαμπρή ή Λαμπρά η ελληνική λέξη που γεμίζει την Εκκλησιαστική Υμνογραφία. «εορτή και πανήγυρις Λαμπρά..» Αλλά και λαμπροφόρος είναι ο χαρακτηρισμός της μεγάλης αυτής Μέρας.
Ανάσταση όμως είναι η λέξη που πήρε ο λαός από την εκκλησία και της έδωσε νόημα μεγάλο, είναι δε το αποκορύφωμα του όλου γιορτασμού και δίκαια πήρε την μεγαλύτερη μερίδα των εκδηλώσεων των ημερών αυτών αλλά και γενικά απο όλες τις γιορτές μας. Ακούμε λοιπόν στους ύμνους της εκκλησίας μας.:
«Αναστάσεως ημέρα και λαμπρυνθώμεν λαοί....» και...
«Συγχωρήσωμεν πάντα τη Αναστάσει.....» .
Αλλά και στις ευχές που προηγούνται της μέρας αυτής κυριαρχεί η ευχή :
« Καλή Ανάσταση» .......
Οι προετοιμασίες για το Πάσχα ξεκινούν απο την αρχή της Μ.Εβδομάδας, ακόμα κι από το « Σάββατο του Λαζάρου».Μικρά παιδιά γυρίζαμε απο σπίτι σε σπίτι για να πούμε τον Λάζαρο ή το τραγούδι του Λαζάρου
Αρχοντες Καλή μέρα σας
Καλή γιορτή απάνω σας.
Ήλθαν τα Βάγια ήλθασιν
Και του Λαζάρου έγερσις.
ΤΆ αγια Πάθη του Χριστού
Αξίως προσκυνήσωμεν
Και την Λαμπράν Ανάστασιν
Καλώς να την εφθάσωμεν.
Ακολουθεί στον ίδιο ρυθμό ολόκληρη η ιστορία της ανάστασης του Λαζάρου που μοιάζει προπομπός της Ανάστασης του Χριστού. Σάν αμοιβή προσφέρονταν στα παιδιά αυγά,κάτι που αφθονούσε στα σπίτια ,αφού η νηστεία των ημερών δεν ευνοούσε την κατανάλωσή τους.Ήταν όμως και πολύ χρήσιμα γιατί άλλα θα τα «κοκκινήσουν» θα τα βάψουν δηλαδή οι νοικοκυρές κόκκινα για το πατροπαράδοτο τσούγκρισμα... και άλλα θα γίνουν «φουκός» -γέμισμα δηλαδή- για τις φλαούνες.
Ένα άλλο τραγούδι για τον Λάζαρο, τα κόκκινα αυγά και το έθιμο του τσουγκρίσματος των αυγών μετά την Ανάσταση είναι και το ακόλουθο:
Ο Λάζαρος ο Δήμητρος
Ο κότσιηνο πεθύμητος
Ακούσαν τον οι όρνιθες
ΤζΆ εκάτσαν να γεννήσουν
ΤΆαυκά να κοτσιηνήσουν,
Το Πάσκαν να φατσιήσουν...
Το νόημα της Ανάστασης συνδέθηκε στενά με την Ανάσταση του Ελληνισμού αλλά και με την Ανάσταση της Φύσης.
Κι εμείς σήμερα στη Κύπρο,προσμένουμε την ώρα που οι καμπάνες θα κτυπήσουν χαρμόσυνα φέρνοντας το μύνημα της Ανάστασης της μικρής μας πατρίδας.
Προσμένουμε την ώρα που οι καμπάνες στα κατεχόμενα χωριά μας θα κτυπήσουν χαρμόσυνα για να γεμίσουν οι εκκλησιές με κόσμο,να σμίξει το χαμόγελο της Ανάστασης με τις μυρωδιές των λουλουδιών, με την ευωδιά της φύσης και με τα παιδικά ξεφωνητά.
Το Πάσχα ήταν η μεγάλη γιορτή των Εβραίων που είχε καθιερωθεί σ ανάμνηση της εξόδου τους απο την Αίγυπτο και ιδιαίτερα της διάβασης τους από την Ερυθρά Θάλασσα.Η λέξη Πάσχα αποτελεί Ελληνική απόδοση της Εβραϊκής λέξης pasah που σημαίνει διάβαση . Κι αυτή αποτελεί μεταφορά στην Εβραϊκή θρησκεία παλιάς σχετικής γιορτής των Αιγυπτίων που λεγόταν pisah(=διάβαση) και σχετιζόταν με τη διάβαση του Ηλίου από τον Ισημερινό.Σε μάς τους Χριστιανούς το Πάσχα σχετίστηκε με την Ανάσταση του Χριστού και σαν τέτοιο το γιορτάζουμε.
Πάσχα λοιπόν η Εβραϊκή αλλά και εκκλησιαστική λέξη που έχει εισαχθεί στη δική μας παράδοση. « Πάσχα των Ελλήνων» «πάσχα των πιστών» « Πάσχα Μέγα» «Πάσχα Πανσεβάσμιο.» Λαμπρή ή Λαμπρά η ελληνική λέξη που γεμίζει την Εκκλησιαστική Υμνογραφία. «εορτή και πανήγυρις Λαμπρά..» Αλλά και λαμπροφόρος είναι ο χαρακτηρισμός της μεγάλης αυτής Μέρας.
Ανάσταση όμως είναι η λέξη που πήρε ο λαός από την εκκλησία και της έδωσε νόημα μεγάλο, είναι δε το αποκορύφωμα του όλου γιορτασμού και δίκαια πήρε την μεγαλύτερη μερίδα των εκδηλώσεων των ημερών αυτών αλλά και γενικά απο όλες τις γιορτές μας. Ακούμε λοιπόν στους ύμνους της εκκλησίας μας.:
«Αναστάσεως ημέρα και λαμπρυνθώμεν λαοί....» και...
«Συγχωρήσωμεν πάντα τη Αναστάσει.....» .
Αλλά και στις ευχές που προηγούνται της μέρας αυτής κυριαρχεί η ευχή :
« Καλή Ανάσταση» .......
Οι προετοιμασίες για το Πάσχα ξεκινούν απο την αρχή της Μ.Εβδομάδας, ακόμα κι από το « Σάββατο του Λαζάρου».Μικρά παιδιά γυρίζαμε απο σπίτι σε σπίτι για να πούμε τον Λάζαρο ή το τραγούδι του Λαζάρου
Αρχοντες Καλή μέρα σας
Καλή γιορτή απάνω σας.
Ήλθαν τα Βάγια ήλθασιν
Και του Λαζάρου έγερσις.
ΤΆ αγια Πάθη του Χριστού
Αξίως προσκυνήσωμεν
Και την Λαμπράν Ανάστασιν
Καλώς να την εφθάσωμεν.
Ακολουθεί στον ίδιο ρυθμό ολόκληρη η ιστορία της ανάστασης του Λαζάρου που μοιάζει προπομπός της Ανάστασης του Χριστού. Σάν αμοιβή προσφέρονταν στα παιδιά αυγά,κάτι που αφθονούσε στα σπίτια ,αφού η νηστεία των ημερών δεν ευνοούσε την κατανάλωσή τους.Ήταν όμως και πολύ χρήσιμα γιατί άλλα θα τα «κοκκινήσουν» θα τα βάψουν δηλαδή οι νοικοκυρές κόκκινα για το πατροπαράδοτο τσούγκρισμα... και άλλα θα γίνουν «φουκός» -γέμισμα δηλαδή- για τις φλαούνες.
Ένα άλλο τραγούδι για τον Λάζαρο, τα κόκκινα αυγά και το έθιμο του τσουγκρίσματος των αυγών μετά την Ανάσταση είναι και το ακόλουθο:
Ο Λάζαρος ο Δήμητρος
Ο κότσιηνο πεθύμητος
Ακούσαν τον οι όρνιθες
ΤζΆ εκάτσαν να γεννήσουν
ΤΆαυκά να κοτσιηνήσουν,
Το Πάσκαν να φατσιήσουν...