Θραύση κάνουν τον τελευταίο καιρό στην Κύπρο, ιδιαίτερα ανάμεσα σε νέους, εξαρτησιογόνες ουσίες που εισάγουν στην Κύπρο με παραγγελίες μέσω Ίντερντετ, χωρίς να περάσουν από τελωνειακούς ή άλλους ελέγχους.

Περιέχονται σε διαλυτικά υγρά για την καθαριότητα ή για αποστείρωση χώρων και χρησιμοποιούνται ως καθαριστικά λεκέδων, ως διαβρωτικά χρωμάτων, ως αντιοξειδωτικά κτλ. Πρόκειται για ουσίες (που δεν τις κατονομάζουμε για ευνόητους λόγους), διεγερτικές του κεντρικού νευρικού συστήματος όπως οι αμφεταμίνες και η κοκαΐνη και η χρήση τους δημιουργεί σωματική εξάρτηση που χρειάζεται ειδική, μακρόχρονη θεραπεία αποτοξίνωσης, όπως και ψυχολογική στήριξη, για να αντιμετωπιστεί.

«Μπορεί κάποιος με εύκολο τρόπο να εισάγει στην Κύπρο τέτοιες ουσίες παίρνοντας «συμβουλές» από νέους στην Κύπρο ή στο εξωτερικό που είχαν παρόμοιες εμπειρίες», μας είπε ο νευρολόγος-ψυχίατρος Δρ Κυριάκος Βερεσιές, που όπως αποκάλυψε στη «Σημερινή», προσφέρει θεραπεία σε 15 τουλάχιστον νεαρούς Κύπριους χρήστες τέτοιων ουσιών. «Δεν είναι μαζικής χρήσης όπως η κάνναβη και η ηρωίνη-κοκαϊνη, αλλά υπάρχουν τουλάχιστον μερικές εκατοντάδες Κύπριοι χρήστες», μας είπε χαρακτηριστικά και πρόσθεσε: «Μας έκανε εντύπωση ότι ο ένας έφερνε τον άλλο στην κλινική και όταν τους ρωτήσαμε πόσα άτομα γνωρίζουν, ο καθένας γνώριζε δέκα άτομα χρήστες».

Κτυπώντας πάνω στον τοίχο

Σύμφωνα με το Δρα Βερεσιέ, η αποτοξίνωση από τέτοιες ουσίες είναι πολύ δύσκολη και εν πολλοίς άγνωστος ο τρόπος και η μέθοδος που πρέπει να ακολουθηθεί. «Στο Ίντερνετ υπήρχαν μόνο δύο γιατροί στο Τέξας και πιθανόν εμείς να είμαστε οι τρίτοι που ασχολούμαστε με αυτή τη θεραπεία», ανέφερε και πρόσθεσε: «Παρόλο που είναι ουσίες διεγερτικές του κεντρικού νευρικού συστήματος, η θεραπεία γι’ αυτές μοιάζει με τη θεραπεία που κάνουμε για το αλκοόλ που είναι κατασταλτικό του κεντρικού νευρικού συστήματος. Είναι «παράδοξη» λοιπόν η θεραπεία. Σε μερικές από τις περιπτώσεις που είχαμε, η στέρηση στο χρήστη έμοιαζε με τρομώδες παραλήρημα όπως αυτό του αλκοόλ. Κάποιοι χρήστες είχαν ψευδαισθήσεις, παραισθήσεις και για 72 ώρες βρίσκονταν σε εκστασιακή κατάσταση. Σε τέτοια κατάσταση ο ασθενής δεν αντιλαμβάνεται πού βρίσκεται, ούτε τι κάνει και χρειάζεται συνεχώς παρακολούθηση και βοήθεια για να μην αυτοτραυματισθεί. Υπάρχουν περιπτώσεις που ο ασθενής βλέπει τον τοίχο μπροστά του και κτυπά πάνω του, ζώντας σε ένα ψεύτικο, μη πραγματικό κόσμο».

Να κατανοήσεις το πρόβλημα

Ο Δρ Βερεσιές ανέφερε ότι μέσα από τη χρήση τέτοιων ουσιών, «μπορεί κάποιος να καταστρέψει τη σωματική αλλά πολύ περισσότερο την ψυχική του υγεία. Γίνεται εξαρτημένος. Σε κάποιες από αυτές, δεν παρουσιάζονται συμπτώματα ενόσω γίνεται χρήση, αλλά όταν λείπει η ουσία και υπάρχει στέρηση, ο χρήστης υποφέρει. Αυτός που ζει μέσα στην εξάρτηση και ικανοποιεί τις ανάγκες του, δεν μπορεί ο ίδιος να αναγνωρίσει το πρόβλημά του. Ο εξαρτητικός εαυτός του, του δίνει συνεχώς δικαιολογίες και δεν μπορεί να έχει κριτική στάση απέναντι σε αυτά που του συμβαίνουν. Πώς μπορώ να λύσω ένα πρόβλημα, όταν δεν αναγνωρίζω ότι υπάρχει το πρόβλημα; Εδώ χρειάζεται πολλή δουλειά στην αρχή, για να μπορέσει κάποιος να κατανοήσει και να αποδεχτεί το πρόβλημα και μετά να ζητήσει βοήθεια. Τα οδυνηρά αποτελέσματα της χρήσης τέτοιων ουσιών δεν έρχονται άμεσα, δίνουν τη λανθασμένη εντύπωση ότι κάποιος μπορεί να κάνει μακροχρόνια χρήση χωρίς να έχει καμιά επίπτωση για την υγεία και τη ζωή του».

Πρόληψη ενάντια στη ζήτηση

Όπως συμβαίνει σε όλες τις ουσίες, δεν υπάρχει κοινωνική ομάδα που να χαρακτηρίζει τους χρήστες, υπογράμμισε ο Δρ Βερεσιές και πρόσθεσε: «Είναι γενικά άνθρωποι που επιδιώκουν να αλλάξουν τη διάθεσή τους και βρήκαν δυστυχώς αυτό τον τρόπο, που είναι πολύ πιο φτηνός, γιατί με ένα μπουκάλι 50-100 ευρώ, μπορούν να εξασφαλίσουν 400-500 δόσεις, αφού είναι ικανή μια σταγόνα να έχει επιθυμητό αποτέλεσμα». Τόνισε επίσης ότι «πολύ δύσκολα μπορεί να παρέμβει το κράτος ή οι υπηρεσίες. Μόνο αν στραφούμε αποφασιστικά στη διαφώτιση, την ευαισθητοποίηση, την πρόληψη γενικά, μπορούμε να κάνουμε κάτι. Κανένας δεν κατάφερε να λύσει το πρόβλημα της χρήσης ουσιών μόνο μέσα από την καταστολή. Εδώ είναι θέμα προσφοράς και ζήτησης. Αν υπάρχει ζήτηση, υπάρχει και η ανάλογη προσφορά. Στόχος της πρόληψης είναι να μην υπάρχει ζήτηση. Κι εδώ είναι η λύση του προβλήματος».

Η «τέχνη» της διάδοσης

Δρ Βερεσιές: «Υπάρχουν ιστοσελίδες που δήθεν αγωνίζονται για την πρόληψη και τη θεραπεία, ενώ παρέχουν όλες τις πληροφορίες και ουσιαστικά, ωθούν στη χρήση. Εδώ είναι ο κίνδυνος, ότι κάποιος που αναζητά πληροφορίες για να βοηθήσει κάποιον άλλο, ουσιαστικά παίρνει τέτοιου είδους πληροφορίες που διχάζουν την άποψή του, αφού υπερτονίζονται τα θετικά και «μπαίνουν ιδέες» στον αναγνώστη. Εδώ είναι το άλλο κόλπο της διάδοσης ουσιών από άτομα που έχουν συμφέροντα από τη διάδοση κάποιων προϊόντων.

Οι χρήστες σε αριθμούς

Σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του Αντιναρκωτικού Συμβουλίου, περίπου 15-25 χιλιάδες άτομα στην Κύπρο δηλώνουν ότι κάνουν σχεδόν καθημερινά χρήση μαριχουάνας, που προκαλεί δυνατή ψυχολογική εξάρτηση. Ο Δρ Βερεσιές ανέφερε ότι με βάση στοιχεία του ΚΕΝΘΕΑ, άλλα 3-5 χιλιάδες άτομα είναι χρήστες ηρωίνης-κοκαϊνης και άλλα χίλια περίπου άτομα, είναι χρήστες διαφόρων άλλων ουσιών, νόμιμων (π.χ. κωδεϊνούχων συνταγογραφημένων φαρμάκων) και παράνομων.

Πού επιτρέπονται, πού απαγορεύονται

Τα προϊόντα με τις ουσίες αυτές απαγορεύονται στη Βρετανία από το 2009, αφού κατατάχθηκαν στις ναρκωτικές ουσίες. Η κατοχή τους επισείει φυλάκιση μέχρι 2 χρόνια και η προμήθειά τους σε άλλα πρόσωπα, φυλάκιση 14 χρονών.

Απαγορεύονται επίσης στο Ισραήλ και στην Αυστραλία, όπου θεωρείται παράνομη η εισαγωγή τους χωρίς άδεια των Αρχών. Στη Σουηδία θεωρούνται όχι ναρκωτικά, αλλά ουσίες που θέτουν σε κίνδυνο την υγεία. Στις ΗΠΑ θεωρούνται «ελεγχόμενες ουσίες». Στη Γερμανία ελέγχεται η διάθεσή τους, η κατοχή τους δεν είναι παράνομη, αλλά μπορεί να επισύρει τιμωρία, αν πωληθούν για ανθρώπινη κατανάλωση. Στον Καναδά είναι ελεγχόμενες ουσίες και δεν είναι παράνομο για κάποιον να τις κατέχει. Στην Πολωνία δεν θεωρούνται ναρκωτικές ουσίες και μπορεί να πωληθούν σε καταστήματα, ως διαλυτικό υλικό.