Ο γάμος στην Κυπριακή παράδοση

Ο γάμος για τους Κύπριους, δεν ήταν ποτέ μια απλή θρησκευτική τελετή. Οι διαδικασίες για την ένωση του ζευγαριού ξεκινούσαν από πολύ νωρίς και διαρκούσαν για 8 με 10 μέρες.

Σήμερα, αν και μερικά από τα έθιμα αυτά εξακολουθούν να τηρούνται σε κάποια χωριά της Κύπρου τα περισσότερα από αυτά έχουν αρχίσει να χάνονται με το πέρασμα του χρόνου. Εμείς θα αναφερθούμε στα έθιμα του παρελθόντος που παρουσιάζουν και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον αφού στις μέρες ελάχιστα από αυτά έχουν παραμείνει αναλλοίωτα.

Παλαιότερα λοιπόν ο γάμος μεταξύ δυο νέων πραγματοποιούνταν μόνο μετά την άτυπη συμφωνία των γονέων τους, που έδιναν την υπόσχεση να τελέσουν το γάμο των παιδιών τους όταν αυτά έφταναν σε κατάλληλη ηλικία. Έτσι ουσιαστικά οι προετοιμασίες του γάμου άρχιζαν με τους επίσημους αρραβώνες διαρκώντας στη συνέχεια ακόμη και χρόνια αφού έπρεπε να περιμένουν έως ότου κτιστεί το νέο σπίτι του ζευγαριού. Η κοπέλα, ιδίως αν προερχόταν από φτωχική οικογένεια, άρχιζε από μικρή να ετοιμάζει την απαραίτητη προίκα της, να υφαίνει στον αργαλειό τα υφαντά, να κεντά και να ράβει τα σεντόνια και όλα όσα χρειαζόταν για να στηθεί ένα πλήρες νοικοκυριό. Όταν κρινόταν πως όλα ήταν έτοιμα τότε ξεκινούσε και ο γάμος, τα έθιμα του οποίου διαρκούσαν για πολλές ημέρες και χωριζόταν: σε αυτά πριν το γάμο, τα της ημέρας του γάμου, της επόμενης ημέρας και ολοκληρωνόταν μετά από μια εβδομάδα

Πριν το γάμο
Η μουσική αποτελούσε και συνεχίζει να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι ενός γάμου. Έτσι, το Σάββατο, μια ημέρα δηλαδή πριν το γάμο οι μουσικοί, οι επονομαζόμενοι «βιολάρηδες» ξεκινούσαν για το σπίτι της νύφης δίνοντας το επίσημο κάλεσμα προς τους υπόλοιπους χωρικούς για το «στρώσιμο του κρεβατιού». Μετά το κάλεσμα γινόταν η συγκέντρωση των γυναικών στο σπίτι της κοπέλας και άρχιζε «το ράψιμο» του νυφικού κρεβατιού από επτά παντρεμένες γυναίκες. Ανάμεσά τους βρισκόταν μόνο ο ιερέας του χωριού και οι μουσικοί οι οποίοι συνόδευαν με τη μουσική και τα τραγούδια τους το ράψιμο. Στις τέσσερις γωνίες του κρεβατιού αυτού τοποθετούνταν τέσσερις μεγάλοι κόκκινοι σταυροί από πλατιά κορδέλα, καθώς και ένα κόκκινο αστέρι στο κέντρο του κρεβατιού. Ύστερα έπαιρναν ένα μικρό αγόρι και το έριχναν στο κρεβάτι, αφού με αυτό τον τρόπο όπως πιστευόταν το πρώτο παιδί του ζευγαριού θα ήταν αγόρι. Στη συνέχεια πάνω στο κρεβάτι τοποθετούνταν τα προικιά και ακολουθούσε το πλούμισμα. Όταν ολοκληρωνόταν η διαδικασία, οι γυναίκες έπαιρναν το χειροποίητο αυτό κρεβάτι και αφού το χόρευαν και το τραγουδούσαν το τοποθετούσαν πάνω στη νυφική κλίνη. Μετά ακολουθούσε το τραπέζι για όλους τους παρευρισκομένους κρατώντας μέχρι το πρωί.

Η μέρα του γάμου
Με το ξημέρωμα της Κυριακής άρχιζαν και επίσημα όλες οι ετοιμασίες για το γάμο. Το μεσημέρι, όλες οι κοπέλες του χωριού συγκεντρώνονταν στο σπίτι της νύφης για να την ετοιμάσουν για τη γαμήλια τελετή. Αμέσως μετά η μητέρα της τής έδινε ένα κόκκινο μαντήλι που επιβεβαίωνε την αγνότητα της μελλονύμφου.

Παράλληλα, και στο σπίτι του γαμπρού είχαν αρχίσει οι ετοιμασίες, το ξύρισμα, το κούρεμα και το ντύσιμο. Όταν ο γαμπρός ήταν έτοιμος πια πήγαινε με τη συνοδεία των μουσικών στο σπίτι της νύφης για να την παραλάβει για την εκκλησία. Κατά την ώρα του μυστηρίου και του «Ησαϊα χόρευε» οι καλεσμένοι τους έραιναν με ρύζι, σιτάρι, βαμβακόσπορους και νομίσματα ενώ κάποιοι τολμηροί για να πειράξουν το ζευγάρι άρχιζαν να τους χτυπούν. Το έθιμο αυτό αν και έχει απαγορευτεί από την εκκλησία ωστόσο σε κάποιες περιοχές αναβιώνει ακόμη και σήμερα.

Μετά την τελετή, το νιόπαντρο ζευγάρι πήγαινε στο σπίτι για να ακολουθήσει το κέρασμα ενώ το βράδυ στηνόταν το μεγάλο γλέντι. Το αντρόγυνο έμενε μέχρι αργά περιμένοντας να αποχωρήσει και ο τελευταίος καλεσμένος. Πολλοί όμως για να πειράξουν το γαμπρό και τη νύφη καθυστερούσαν την αναχώρησή τους. Τότε αναλάμβανε η ορχήστρα παίζοντας το «πολογιαστόν», έναν αποχαιρετιστήριο σκοπό όπου όλοι ήταν υποχρεωμένοι να αποχωρήσουν.

Μετά το γάμο
Το πρωί της επομένης ακολουθούσε το έθιμο με το σεντόνι, ατράνταχτη απόδειξη για την παρθενία της νύφης. Λίγο μετά, γονείς, κουμπάροι και συγγενείς έδιναν τα δώρα τους στους νιόπαντρους που αποτελούνταν συνήθως από χρήματα, κοσμήματα, ρούχα και ακολουθούσε και πάλι γλέντι όπου το ζευγάρι έπρεπε να χορέψει προκειμένου να γίνει το «πλούμισμα».

Με τη συνοδεία της μουσικής, η νύφη και ο γαμπρός άνοιγαν το χορό ενώ οι παρευρισκόμενοι τοποθετούσαν το πλούμισμα τους –συνήθως νομίσματα από χρυσό, αργυρό ή χαλκό- σε ένα πιάτο ή καρφίτσωναν επάνω στα ρούχα των νιόπαντρων χρήματα ή κοσμήματα. Ο γάμος συνεχιζόταν με καθημερινό γλέντι μέχρι και την επόμενη Κυριακή, όπου ουσιαστικά το ζευγάρι ξεκινούσε πια και επίσημα τον κοινό του βίο.

                                                                                                                                                                                ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ.....